نهضت جنگل یکی از نهضت­های مهم تاریخ معاصر ایران است که از اردیبهشت ماه سال 1294 با رفتن میرزا کوچک‌خان به سوی رشت و تشکیل هیئت اتحاد اسلام در این شهر آغاز شد. در مسیر این نهضت میرزا به عنوان یک روحانی مبارز، آگاه و فداکار سال­‌ها با انگلیسی‌­ها و روس‌­های متجاوز به خاک میهن مبارزه کرد. در حقیقت تکاپوی میرزا کوچک‌خان را باید برای اعتلای کلمه اسلام، ...

فروغی یکی از چهره‌های مهم در انتقال سلطنت به پهلوی اول و دوم بود. او یک فراماسونری جدی بود و روابط خوبی با انگلیس داشت. از این رو رضاخان وقتی بقای سلطنت خود را در خطر دید تلاش کرد از طریق ولیعهد به او متوسل شود تا نظر مساعد انگلیس را نسبت به خود جلب نماید.

از تیمورتاش به عنوان یکی چهره‌های تأثیرگذار و مشهور در دوره پهلوی اول نام برده شده است. او نقش مهمی در به قدرت رسیدن رضا شاه داشت. از این رو رضا شاه بعد از تأسیس حکومت پهلوی، او را به مقام وزارت دربار رساند. وزارت دربار در دوران زعامت تیمورتاش بر آن، با تحولاتی مواجه شد و اصلاحاتی از سوی تیمورتاش بر آن اعمال شد. اما این فرجام نهایی تیمورتاش و وزارت ...

رضاخان با آنکه خود را شاه کشور می دانست اما در جمع آوری اموال و دارایی و خصوصا زمین بسیار حریص بود و هر جا که زمین مرغوبی را می دید قصد تصاحب آنرا داشت. در این زمینه حتی یکی از روزنامه های فرانسوی به وی لقب «جانور زمین خوار» داد.

در قضیه جمهوری رضاخان، علیرغم تمام تلاش رضاخان برای همراه کردن مردم با خود، بسیاری از در مخالفت با او بر آمدند. تا جای که برخی از مردم به سوی او حمله کردند و همین موضوع باعث درگیری میان مخالفان و موافقان جمهوری خواهی شد.

یکی از بزرگترین معایب رضاشاه که با دوام سلطنت او بیشتر نمایان می شد، مال اندوزی او و غصب املاک و باغات مردم به خصوص در مناطق شمالی ایران بود.

غیر از میرزاده عشقی شاعر و روزنامه نگار و مدیر نشریه قرن بیستم که در دوره نخست وزیری رضاخان، به دستور اداره تامینات نظمیه وقت، ترور شد، رضاخان رفتار مناسبی با روزنامه نگاران نداشت و به طور مستقیم به سرکوب آنان می پرداخت.

از علی‌اکبر داور به عنوان مؤسس نظام قضائی و تشکیلات دادگستری نوین در ایران یاد می‌شود. داور یکی از سیاستمداران و حقودانان برجسته در دوره رضاشاه بود که نقش مهمی در ثبیت پایه‌های قدرت او ایفا کرد. او با ارائه خدمات و اندیشه‌های حقوقی، باعث حذف تشکیلات قذیمی در سیستم قضایی و ایجاد تشکیلات جدید در آن شد.

در دوره حکومت رضا شاه سازمان‌های متعددی با کارکردهای ویژه در خدمت اهداف امنیتی و اطلاعاتی قرار گرفت. شهربانی یکی از این سازمان‌ها است که با تغییر کارکرد و وظایف خود، به یک سازمان مخوف امنیتی و اطلاعاتی تبدیل شد. این سازمان نقش مهمی در شناسایی مخالفان و دستگیری آنان داشت.

شخصیت پادشاهان و محیطی که در آن پرورش یافته‌اند، همواره یکی از بخش‌های جذاب زندگی آنان را شکل می‌دهد و البته معیاری‌ست برای سنجش علل برخی از اقدامات آنان در آینده. به خصوص آنکه آن پادشاهان، دیکتاتور و یا مستبد هم باشند.

رضا شاه در قالب مبارزه با مذهب، دست به اقدامات عدیده‌ای زد. یکی از اقدامات او در این راستا سیطره یافتن بر علوم دینی از طریق تأسیس دانشکده‌هایی برای ارائه دروس دینی بود. دانشكده معقول و منقول از جمله این دانشکده‌ها است که در دوره پهلوی دوم به دانشکده الهیات تغییر نام داد.

«سلیمان بهبودی» که از جمله ملازمان رضاخان بوده و ریاست تشریفات دربار پهلوی را بر عهده داشته است، خاطرات خود را به صورت روزانه از وقایع دربار این رژیم به نگارش درآورده است. این خاطرات اگرچه با رنگ و بوی چاکری و غلامی و تعریف و تمجید از خانواده پهلوی به نگارش درآمده است اما گاها حاوی نکات مهم رفتاری رضاخان و محمدرضا پهلوی است.

رضاشاه از همان ابتدای کودتای 1299 قدرت را به دست گرفت. این قدرت تنها شامل امور نظامی نبود، بلکه قدرت سیاسی را نیز دربرمی‌گرفت. چنانچه با وجود شاه و نخست‌وزیر عملاً اختیارات کشور بر دست او بود و شاه قدرت مداخله نداشت.

گفته می شود ماجرای فرار «محمدرضاپهلوی» از کشور که دوبار انجام شد که آخرین بار پیش از پیروزی انقلاب بود، درباره رضاشاه نیز مصداق داشته است. در همین رابطه نقلی از ملک الشعرای بهار آمده است

با افزایش فشار بـر مطبوعات و آزادیخواهان که با توقیف و سرکوب‌ جراید مخالف همراه بود،عده‌ای‌ از‌ آزادیخواهان تصمیم به تحصن در مجلس شورای ملی می‌گیرند و این عده به رهبری موسوی‌زاده یزدی مدیر روزنامه پیـکار،سـید مهدی نبوی تفرشی مدیر روزنامه تنبیه درخشان به‌‌ مجلس‌ آمده و پس‌ از ایراد نطقی اجرای قانون اساسی و عزل سردار سپه را خواستار شدند. این دوّمین ...

تأثیر سفر به ترکیه در رضاشاه به حدی است که بعدها خطاب به محمود جم اظهار می‌دارد: «...از وقتی که به ترکیه رفتم و زن‌های آن‌ها را دیدم که حجاب را دور انداخته‌اند... دیگر از هرچه زن چادری است بدم آمده است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.»

کشف حجاب در دوره رضاخان سبب شد تا بسیاری از زنان از تحصیل باز بمانند. درواقع تجدد خواهی رضاخان که به اصطلاح نگاهی مدرنتیه به دنبال داشت در این راستا نتوانست برای زنان عزت و احترام به ارمغان بیاورد.

رضاشاه در شعار، مبنا سیاست خارجی خود را بر اساس اصل بیطرفی قرار داده بود. اما به دلایلی که برخی از آنها متأثر از وضعیت سیاسی کشور در گذشته بود و نیز رویکرد خود او که نوعی وابستگی به انگلیس بود، اصل بیطرفی کاملاً نقض شده بود. سیاست خارجی رضاشاه عملاً وابسته به انگلیس بود.

رضاخان تا قبل از آنکه به تخت سلطنت بنشیند، از راه‌های و حربه‌های خودساخته استفاده نمود تا شاید از این طریق بر محبوبیت خود بیفزاید. یکی از این دسیسه‌ها، طرح ترور رضاخان بود که بعدها مشخص شد آنطور که وانمود می‌شد واقعی نبوده است.

حرکت توهین آمیز سفرای انگلستان و روسیه در بازنمایی تصویر کنفرانس تهران (1943) در حالی صورت گرفته که دولتهای انگلستان و روسیه با همراهی ایالات متحده در این کنفرانس بدون اطلاع مقامات ایرانی و برخلاف مصالح ملت ایران تصمیمات مهمی گرفتند. بازخوانی این رخداد تاریخی عبرتهای زیادی خواهد داشت.